دزد گیر اماکن، سیستمی است که به منظور شناسایی ورود افراد غیر مجاز به یک ساختمان یا مکان، استفاده می شود. این دستگاه به هنگام گذر از یک حریم خصوصی یا شکستن یک قفل، با اعلام صدا، این عمل غیرقانونی را اعلان می کند. دزگیر اماکن را می توان در ساختمان های مسکونی، تجاری، صنعتی و نظامی نصب کرد. کاربرد این سیستم امنیتی، محافظت از جان و مال ساکنان در مقابل سارقان و خرابکاران است. در ساختمان زندان ها نیز برای کنترل زندانیان از این سیستم نظارتی استفاده می کنند. سازنده ی این دستگاه شخصی آمریکایی به نام ریورند اگوستیس راسل بوده است. ما در این مقاله، قصد داریم دانستنی های کاربردی، جالب و سودمندی را در رابطه با دزدگیر اماکن با شما به اشتراک بگذاریم.
برخی از سیستم های هشدار دهنده یا دزدگیر های اماکن تنها یک کاربرد دارند که همان حفاظت از ساختمان در برابر سرقت است. برخی دیگر از این سیستم ها شامل سیستم هشدار دهنده آتش نیز می شوند. دزدگیر های اماکن می توانند به سیستم دوربین مدار بسته نیز وصل شوند، در این صورت امکان ثبت فعالیت های خلافکاران فراهم می شود. نوعی از دزدگیرهای اماکن وجود دارند که به درب های شوک دار وصل می شوند، به طوری که همزمان با شناسایی عامل مشکوک، درب های ورودی و خروجی را به جریان برق متصل می کنند تا جلوی فعالیت سارقان را بگیرد.
تنوع این سیستم ها زیاد است، دزدگیر اماکن ممکن است کوچک، بدون سیستم هشداردهنده، پیشرفته، مجهز به نمایشگر تصویر، دارای قابلیت ضبط صدا و … باشد.
طراحی دزدگیر اماکن
اساس طراحی دزدگیر، شامل یک یا چند حسگر به منظور تشخیص ورود غیر مجاز و یک سیستم هشدار به منظور اعلام این ورود غیر مجاز می شود. یک دزدگیر اماکن معمول، از اجزای زیر تشکیل می شود.
۱)واحد کنترل ساختمان (PCU)، پنل کنترل زنگ هشدار (ACP) یا همان پنل
پنل به منزله مغز برای دزدگیر اماکن است. این قسمت، توانایی خواندن سیگنال های ورودی، وضعیت روشن/خاموش و تشخیص ورود غیر مجاز را دارد. انواع مدرن آن، به شکل یک یا چند بورد کامپیوتری است که داخل یک محفظه فلزی قرار دارد و به یک منبع تغذیه متصل است.
۲) حسگر یا سنسور
حسگرها تجهیزاتی هستند که اقدامات غیر مجاز را در اماکن شناسایی می کنند. این سنسورها باید داخل، یا اطراف منطقه تحت پوشش نصب شوند. روش عملکرد سنسورها متفاوت هستند. از جمله این روش ها می توان به نظارت بر درب های ورود و خروج و پنجره ها، مانیتورینگ حرکت، صدا، ارتعاش و … اشاره نمود. در ادامه به صورت مفصل تر، انواع حسگرهای دزدگیر اماکن را شرح می دهیم.
۳) تجهیزات هشدار دهنده
وضعیت خطر، توسط سیستم هشدار دهنده به کاربر یا نیروهای امنیتی و ویژه اعلام می شود. اغلب این هشدارها به شکل زنگ، آژیر و یا چراغ های چشمک زن هستند. تجهیزات هشدار دهنده دو کارایی مهم دارند، یکی از این کاربردها اطلاع رسانی فعالیت مشکوک به صاحبان ساختمان و دیگری ترساندن سارقان است. تجهیزات هشدار دهنده به منظور اطلاع رسانی وضعیت آتش و دود در ساختمان نیز استفاده می شوند.
برخی از این دستگاه ها با تعداد مشخصی از شماره های ذخیره شده در حافظه خود تماس می گیرند و فقط آژیر پخش می کنند، در نتیجه مالک دستگاه را از احتمال خطر در محل نصب دستگاه مطلع می کنند . در نوع دیگر این دستگاه بجای پخش آژیر به هنگام تماس تلفنی، آدرس و پیامی را که مالک دستگاه بر روی آن با صدای خود ضبط نموده ، پخش می شود و بنابراین کاربر می تواند یکی از شماره های دستگاه را به نیروی انتظامی و یا گشت نگهبانی محله اختصاص دهد . این دستگاه ها می توانند ۲ یا ۸ یا ۱۲ و یا ۲۰ حافظه شماره تلفن را در خود ذخیره نمایند و به هنگام خطر به نوبت شماره گیری کنند .
۴) صفحه کلید
صفحه کلیدها، دستگاه های کوچکی هستند که اغلب بر روی دیوار نصب می شوند. این دستگاه ها به عنوان یک رابط بین انسان و دزدگیر اماکن هستند. این دستگاه های کوچک علاوه بر صفحه کلید، دارای یک چراغ نشانگر و یک صفحه نمایشگر نیز هستند.
۵) اتصالات داخلی
بین اجزای مختلف دزدگیر اماکن، اتصالاتی وجود دارد. این اتصالات یا به شکل بی سیم و از طریق شبکه و یا به شکل سیم کشی می باشند.
۶) تجهیزات امنیتی
این تجهیزات شامل نورافکن، دوربین مدار بسته و لیزها هستند که حرکات مشکوک را شناسایی می کنند.
انواع حسگر دزدگیر اماکن
۱)سوییچ های آب بندی شده
این نوع از حسگرها، جزو رایج ترین نوع از حسگرهای دو قطعه ای هستند. این حسگرها مجهز به یک سوییچ رشته ای رسانا هستند که در اثر میدان مغناطیسی عمل می کند. این سوییچ در اثر نزدیک و دور شدن به قطعه دوم که مجهز به آهنرباست، باز و یا بسته می شود. این طرز عملکرد، در همراهی با جریان برق (اغلب ۱۲ ولت) باعث می شود تا پنل دزدگیر اماکن، به راحتی کار خود را انجام دهد. این نوع از سنسورهای دزدگیر اماکن، بسیار پرطرفدار هستند و هم بصورت بی سیم و هم به شکل با سیم در بازار عرضه می شوند.
۲) ردیاب های مادون قرمز انفعالی
حسگرهای مادون قرمز انفعالی (Passive infrared detectors) از رایج ترین نوع سنسورها در ساختمان های کوچک تجاری و خانگی به حساب می آیند. این نوع از سنسورها قیمت مناسب و عملکرد قابل اعتمادی دارند. اصطلاح انفعالی به این علت استفاده می شود که حسگر، از خود، انرژی و یا اشعه ای ایجاد نمی کند و تنها از طریق ردیابی حرارتی اشیای اطراف عمل می کند.
این نوع از حسگرها که حسگر PIR نیز نامیده می شوند، توانایی تشخیص حرکتی را ندارند؛ بلکه اساس کار آن ها تغییر ناگهانی دما در نقطه مورد نظر می باشد. زمانی که یک فرد مزاحم، از جلوی سنسور عبور می کند، دما به صورت ناگهانی از درجه حرارت محیط تا درجه حرارت بدن انسان افزایش می یابد. این تغییر سریع، باعث شناسایی عامل مزاحم توسط ردیاب مادون قرمز انفعالی خواهد شد.
حسگرهای PIR بر روی سقف و یا دیوار نصب می شوند و میدان دید مختلفی دارند. میدان دید این حسگرها می تواند تا ۳۶۰ درجه نیز برسد. این سنسورها علاوه بر مدار دزدگیر اماکن، باید به یک منبع تغذیه نیز متصل شوند.
۳) ردیاب های فروصوت
اساس کار ردیاب های فروصوت، شناسایی امواج صوتی با فرکانس کمتر از ۲۰ هرتز می باشد. این دامنه از فرکانس امواج صوتی، توسط گوش انسان قابل شنیدن نیست. فوران های آتشفشانی، زلزله، باز و بسته کردن درب ها و پنجره ها از جمله عواملی هستند که منجر به تولید امواج صوتی فروصوت می شود. این امواج می توانند مسافت چند صد کیلومتر را طی کنند.
یک سیستم کامل شناسایی فروصوت، شامل اجزای زیر است: بلندگو (سنسور مادون قرمز) به عنوان ورودی میکروفون، فیلتر فرکانسی، مبدل آنالوگ به دیجیتال و یک MCU که سیگنال های ورودی را آنالیز می کند.
وقتی که سارق یا فرد متفرقه بخواهد وارد یک ساختمان شود، در را باز و بسته می کند تا از باز یا قفل بودن آن اطلاع پیدا کند، در را فشار می دهد و از اشیای نوک تیز برای باز کردن قفل استفاده می کند. در اثر این فعالیت ها، امواجی با فرکانس پایین تولید و منتشر می شوند. فعالیت هایی از این قبیل به سرعت و قبل از ورود سارق به داخل ساختمان، توسط ردیاب های فروصوت شناسایی می شوند.
حساسیت این سنسورها بر اساس اندازه ساختمان و حضور یا عدم حضور حیوانات خانگی، قابل تغییر است.
۴) ردیاب های اولتراسونیک
این ردیاب ها امواجی با فرکانس ۱۵ تا ۷۵ کیلوهرتز را تولید می کنند که در محدوده شنوایی انسان ها نیست. اساس کار ردیاب اولتراسونیک، پدیده دوپلر است که یکی از قوانین فیزیک می باشد. از توضیح پدیده دوپلر به منظور اختصار بیشتر، صرف نظر می کنیم. در حالت کلی، جسم در حال حرکت، فرکانس ارسالی از ردیاب اولتراسونیک را تغییر می دهد و در نتیجه آن، دزدگیر اماکن فعال می شود.
سنسور اولتراسونیک، امواج را در منطقه تحت پوشش پخش می کند. این امواج توسط اجسام سخت مثل در، دیوار و سقف منعکس می شوند و توسط گیرنده، دریافت می شوند. در مقابل، اجسام نرم تر، مقداری از انرژی این امواج را جذب می کنند. در یک منطقه مشخص، میزان انرژی ارسالی و دریافتی حسگر، در یک میزان مشخص تنظیم می شود. زمانی که یک شخص یا شی به حسگر اولتراسونیک نزدیک و یا از آن دور شود، پدیده دوپلر اتفاق می افتد و دزدگیر اماکن هشدار می دهد. این تکنولوژی تقریبا منسوخ شده است و کارشناسان از آن استفاده نمی کنند.
۵) ردیاب های ریزموج (مایکروویو)
این دستگاه، ریزموج یا همان مایکروویوها را ارسال می کند و هرگونه کاهش را در شدت پرتو، توسط دستگاه گیرنده ثبت می کند. این ردیاب ها هم برای محیط داخلی و هم برای فضای بیرونی ساختمان، قابل استفاده هستند. به منظور کاهش هشدارهای کاذب، این ردیاب با یک سنسور PIR یا Dual Tec ترکیب می شود.
اساس کار این ردیاب ها نیز پدیده دوپلر است و در اثر تغییر در انرژی امواج دریافتی، هشدار دزدگیر اماکن فعال می شود.
۶) ردیاب های دود، حرارت و کربن مونوکسید
اکثر سیستم های دزدگیر اماکن مجهز به سیستم تشخیص دود/حرارت و کربن مونوکسید هستند. این ردیاب ها بصورت ۲۴ ساعته فعال هستند. حسگرهای دود و حرارت، از روش های مختلفی برای شناسایی خطر آتش سوزی استفاده می کنند. حسگر کربن مونوکسید نیز از مسمومیت با این گاز پیشگیری می کند.
سنسورهای قدیمی دود، یونی بودند، بین دوصفحه فلزی جریان الکتریکی ایجاد می کردند و در اثر ورود دود به محفظه، سیستم هشدار را فعال می کردند. آتش سوزی های سریع مثل آتش سوزی اجاق گاز، کاغذ و مایعات قابل اشتعال فورا توسط این حسگرهای یونی تشخیص داده می شوند.
نوع مدرن تر و امن تر حسگرهای دود و حرارت، سنسور فوتوالکتریک است. یک منبع نورانی که داخل سنسور الکتریکی حساس به نور قرار گرفته، پایه کار این نوع از ردیاب هاست. مسیر عبور نور در حالت طبیعی، مستقیم است. وقتی دود وارد محفظه می شود، نور را پراکنده می کند و در این زمان است که سنسور هشدار دزدگیر اماکن فعال می شود.
حسگرهای فوتوالکتریک معمولا در مراحل اولیه و قبل از این که شعله های آتش زیاد شوند، آن را تشخیص می دهند.
۷) ردیاب های حرکتی
سنسورهای حرکتی از تکنولوژی های متفاوتی به منظور تشخیص حرکت استفاده می کنند. از جمله این تکنولوژی ها می توان به سیستم مادون قرمز، اولتراسونیک، ارتعاشی و…اشاره کرد. تکنولوژی دوگانه یا Dual technology دو یا چند سیستم حسگر را با هم ترکیب می کند تا جلوی هشدارهای کاذب گرفته شود. ردیاب های حرکتی جزو جدانشدنی دزدگیر اماکن هستند و می توانند فضای گسترده ای را تحت پوشش قرار دهند.
۸) دردیاب های شکستن شیشه
حسگرهای شکستن شیشه به منظور حفاظت قسمت ورودی ساختمان ها به کار می روند. این سنسورها در نزدیکی محل نصب شیشه ها قرار داده می شوند و صدای ناشی از شکستن شیشه را تشخیص می دهند. بسته به نوع شیشه و پوشش پلاستیکی درون آن، فرکانس امواج منتشر شده ناشی از شکستن شیشه بین ۳ تا ۵ کیلوهرتز است. ردیاب های شکستن شیشه، به محض تشخیص این صدا، دزدگیر اماکن را به صدا در می آورند.
بلند گوی دزدگیر اماکن
معمولاً در دستگاههای دزدگیر اماکن، صدای قوی آژیر یک امتیاز به شمار می آید و اکثر مردم مایل هستند که صدای آژیر دزدگیر قوی باشد. ازاین رو بهتر است که از بلندگوهای بوقی جهت این کار استفاده شود. معمولاً بلندگوی بوقی یا وات جهت این کار مناسب می باشد و بهتر است که بلندگو در یک جعبه فلزی محکم شده و جلوی جعبه باز باشد و باید آن را در بیرون ساختمان و در قسمت بلندی نصب نمود که دسترسی به آن به سادگی ممکن نباشد.
اگر سیم کشی بلندگو توکار باشد، بهتر است، زیرا یکی از آنها مشکلات دستگاه های دزدگیر، مسئله بلندگو می باشد و چنانچه سیم های بلندگوی آن قطع شود، خبر کننده دستگاه از کار می افتد. البته می توان چندین بلندگو در چند نقطه با یکدیگر موازی کرد و نصب نمود و کمی ضریب ایمنی را بالاتر برد.
همچنین اگر از بلندگوی بدون سیم استفاده شود، مشکل قطع شدن سیم های بلندگو نیز وجود نخواهد داشت. مدارات الکترونیکی بلندگو شامل یک مدار ایجاد پالس و یک مدار تقویت کننده (امپلی فایر) می باشد که این مدارات به بلندگو نصب می شوند. این مدارات بیشتر از ترانزیستورها و اسی های قدرت با توان بالا در مدار خود استفاده می کنند.
جعبه دزدگیر اماکن
جهت ایمنی دستگاه دزدگیر، بهتر است که مدار اصلی دزدگیر در یک جعبه آهنی به طول ۳۰ سانتیمتر و عرض ۲۵ سانتیمتر و پهنای ۱۰ سانتیمتر که به شکل یک کمد کوچک ساخته شده و با یک در که بر روی لولا قرار داشته و باز و بسته می شود، قرار گیرد (مانند جعبه نامه های پستی) و در جعبه سوراخی جهت خروج سیم ها در نظر گرفته شود و بهتر است که سیم ها از داخل یک لوله پلاستیکی (مانند شلنگ) عبور داده شوند، چنانچه سیم کشی دزدگیر توکار باشد، ایمنی بیشتری را ایجاد می نماید.
ضمناً دیودهای نوری واقع بر مدار دزدگیر بهتر است از روی مدار خارج شده و بر روی جعبه دزدگیر نصب گردیده و توسط سیم به مدار دزدگیر وصل شوند. یک سوئیچ آلفا بر روی جعبه دزدگیر جهت قطع و وصل سیستم نصب می شود. همچنین در صورتی که بخواهید مدار شماره گیر خودکار تلفن را به مدار دزدگیر نصب نمایید، بایستی یک بلندگوی کوچک در محل نقطه SP (بلندگو) وصل نموده و داخل جعبه دزدگیر و در کنار میکروفون مدار شماره گیر اتوماتیک قرار دهید.
جهت خنک شدن قطعات واقع در جعبه بهتر است که از دو طرف، سوراخهایی جهت ورود و خروج هوا برای مدار در نظر گرفته شود. انواع دیگری از دزدگیرها همچون دزدگیر لباس هم وجود دارد که شکل کار آنها به کلی متفاوت است. دزدگیر لباس یا گیت های فروشگاهی هوشمند، گیت هایی هستند که در خروجی یک فروشگاه نصب می شوند و نسبت به خروج غیر قانونی کالا که تگ یا برچسب مربوطه غیرفعال نشده اند، حساسند.
سیستم های بی سیم (وایرلس)، با سیم و هیبریدی
سیگنال خروجی از سنسور باید از طریق باسیم و یا بدون سیم به واحد کنترلی برسد. سیستم های باسیم برای شرایطی مناسب هستند که حسگر نیاز به منبع تغذیه بیرونی داشته باشد؛ از جمله این حسگرها می توان PIR ها و سنسور دود را نام برد. اگر سیم کشی به درستی انجام گیرد، سیستم باسیم امکان تخریب و یا هک شدن را ندارد.
سیستم های بدون سیم، برای حالتی که نیاز به منبع تغذیه بیرونی وجود ندارد، مناسب هستند. هزینه نصب این سیستم ها کمتر است ولی اگر از باتری ها به خوبی نگهداری نشود، عملکرد قابل اطمینانی نخواهند داشت. یک سیستم دزدگیر اماکن بی سیم می تواند به راحتی به ساختمان دیگر انتقال یابد و این مزیت برای کسانی که زیاد خانه خود را تغییر می دهند، بسیار کاربردی است. ممکن است سارق و یا فرد خلافکار بخواهد با بریدن سیم ها، جلوی فعالیت دزدگیر اماکن را بگیرد، استفاده از سیستم بی سیم جلوی این اقدام را می گیرد.
سیستم های هیبریدی ترکیبی از سیستم بی سیم و با سیم هستند و مزایای هر دو مورد را دارند. ارتباط بین قسمت های مختلف دزدگیر اماکن هیبریدی، به صورت بی سیم انجام می گیرد. در مقابل ارتباط سیستم به منبع تغذیه به صورت مستقیم اعمال می شود. در این حالت، نگرانی درباره خالی شدن باتری و از کار افتادن سیستم، وجود نخواهد داشت.
مزایای استفاده از دزدگیر اماکن
سارقان و خلافکاران فرصت طلب هستند و همواره به دنبال اهداف آسان می گردند. مطالعات متعدد کارشناسان نشان می دهد که ساختمان هایی که مجهز به دزدگیر اماکن نیستند، سه برابر بیشتر از ساختمان هایی که سیستم نظارتی پیشرفته ای دارند، مورد سرقت قرار می گیرند.
هنگامی که کسی یک سیستم امنیتی مجهز را در ساختمان خود نصب می کند و با قرار دادن تابلو، دیگران را در جریان تحت پوشش قرار داشتن ساختمان می کند، احتمال ورود سارقان به آن ساختمان بسیار کاهش پیدا می کند. در چنین شرایطی سارقان می دانند که فعالیت آن ها شکست خواهد خورد و چهره آن ها شناسایی خواهد شد.
مزیت دیگر نصب دزدگیر اماکن این است که کاربر می تواند از راه دور، ساختمان خود را مدیریت کند. کاربر می تواند از هر نقطه ای در جهان، سیستم امنیتی ساختمان را فعال و یا غیر فعال کند، از طریق شبکه اینترنت، تصاویر ثبت شده توسط دوربین های مداربسته را مشاهده کرده و رفت و آمد ها را تحت نظر بگیرد.
مزیت بعدی نصب دزدگیر اماکن در ساختمان ها این است که شرکت های بیمه در سراسر جهان، برای خانه هایی که سیستم امنیتی دارند، تخفیف قایل می شوند.
مشکلات رایج دزدگیر اماکن
- در مواردی که آژیر خطا در زمان مشخصی از روز با تلورانس چند دقیقه به صدا در می آید . احتمالا خطا مربوط نور خورشید بوده است. در این حالت اغلب تابش نور خورشید به جسمی منعکس کننده، باعث شکست نور به داخل چشمی شده و این عمل باعث تحریک چشم و آلارم مزاحم می شود.
- اگر آژیر خطا بعد از گذشت زمانی نسبتا ثابت از زمان فعال کردن دستگاه به صدا در بیاید بیشترین توجه به باطری دستگاه جلب می شود. در این موارد خرابی باطری باعث جریان کشی بیش از حد از دستگاه شده و باعث آلارم مزاحم می شود. برای تست باطری هیچ وقت به تست ولتاژی بسنده نکنید. ممکن است ولتاژ ۱۲ ولت را داشته باشید ولی جریان دهی باطری شما کم شده باشد. جهت تست این مورد، باید برق را قطع کرده بعد از چند دقیقه ولتاژ را مجددا تست نمایید.
اگر بلافاصله بعد از فعال کردن دزدگیر، آژیر هشدار به صدا در می آید باید موارد ذیل را تست کنیم.
- ابتدا از سالم بودن فیوز AUX اطمینان حاصل نمایید.
- با جامپر کردن زونها از سلامت دستگاه اطمینان حاصل نمایید.
- در صورت سالم بودن دستگاه دزدگیر اماکن به سراغ سنسورهایی که روی مکان مورد نظر (مکانی که آلارم می کند) نصب هستند می رویم و سنسورها را از داخل جامپر می کنیم.
